Gürcistan ve Azerbaycan, Kafkasya’nın iki önemli ülkesi olarak, eğitim sistemlerini hem tarihi hem de sosyopolitik koşullar çerçevesinde şekillendirmişlerdir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlıklarına kavuşan bu iki ülke, kendi ulusal kimliklerini güçlendirme ve çağdaş eğitim modelleriyle bütünleşme süreçlerine girişmişlerdir. Bu bağlamda Gürcistan ve Azerbaycan’daki eğitim sistemleri, hem benzerlikler hem de farklılıklar göstererek bölgesel kalkınma, toplumsal eşitlik ve bireysel gelişim hedeflerini taşıyan önemli yapılar hâline gelmiştir. Sovyet döneminde eğitim, ideolojik ve merkeziyetçi bir anlayışla yönetilmekteydi. Hem Azerbaycan’da hem de Gürcistan’da bu dönemde uygulanan eğitim sistemi; sıkı denetim, tek tip müfredat ve Rusça'nın yoğun kullanımı ile karakterize edilmekteydi. Öğrenciler için ideolojik sadakat kadar bilimsel başarı da ön plandaydı ve teknik eğitime özel bir önem verilmekteydi. Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle birlikte, bu ülkelerde eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması zorunlu hâle geldi. Gürcistan ve Azerbaycan, farklı stratejilerle bu dönüşüm sürecini başlattılar. Gürcistan’da eğitim reformları özellikle 2004 sonrası dönemde hız kazandı. Eğitim politikalarının merkezinde Avrupa ile entegrasyon, müfredatın güncellenmesi, öğretmen kalitesinin artırılması ve dijitalleşme yer aldı. Ülkenin Avrupa Birliği ile yakın ilişkiler kurma çabaları, eğitim politikalarını da doğrudan etkiledi. Gürcistan’da zorunlu eğitim 6 yaşında başlar ve toplamda 9 yıllık temel eğitimi kapsar. Bu temel eğitimden sonra öğrenciler, akademik veya mesleki yollardan ilerlemeyi seçebilirler. Eğitim dili çoğunlukla Gürcücedir, ancak azınlık bölgelerinde Azerice, Ermenice ve Rusça eğitim veren okullar da bulunmaktadır. Azerbaycan’da ise bağımsızlık sonrasında eğitimde yapılan reformlar daha çok merkeziyetçi yapı içerisinde sürdürülmüştür. Devlet, eğitim sisteminde hem müfredat hem de yönetim açısından yüksek derecede müdahaleci bir rol oynamaya devam etmiştir. Eğitim dili Azerice olmakla birlikte, Rusça ve İngilizce’nin seçmeli veya bazı özel okullarda eğitim dili olarak kullanıldığı görülmektedir. Azerbaycan’da da zorunlu eğitim süresi 9 yıldır, ancak birçok öğrenci 11 veya 12 yıllık eğitimi tamamlayarak üniversiteye devam etmektedir. Gürcistan’da eğitimin kalitesini artırmak amacıyla öğretmenlerin sertifikasyon sistemine dahil edilmesi, okullarda dijital materyallerin kullanılması ve öğrenci merkezli eğitim modellerinin yaygınlaştırılması gibi uygulamalar hayata geçirilmiştir. Ancak bu reformlar, tüm bölgelerde eşit oranda etkili olamamıştır. Başkent Tiflis gibi şehirlerde eğitim kalitesi yükselirken, kırsal ve dağlık bölgelerde öğretmen eksikliği, altyapı yetersizliği ve öğrenci başarısızlığı gibi sorunlar devam etmektedir. Ayrıca etnik azınlıkların yaşadığı bölgelerde dil bariyeri, eğitim başarısını olumsuz etkileyen önemli bir faktör olmaya devam etmektedir. Azerbaycan'da ise eğitim reformlarının önemli bir ayağını eğitimde dijitalleşme ve uluslararası standartlara uyum süreci oluşturmuştur. Bu kapsamda özellikle son yıllarda STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) alanlarına yatırım yapılmış ve öğrencilere bu alanlarda nitelikli eğitim verilmesi hedeflenmiştir. Eğitimde kaliteyi artırma çabaları doğrultusunda öğretmenlerin eğitimi, okulların fiziksel koşulları ve müfredat reformları da gündeme gelmiştir. Ancak Azerbaycan’da da eğitimde fırsat eşitsizliği ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. Özellikle kırsal bölgelerde eğitim kalitesinin düşüklüğü, öğretmenlerin şehir merkezlerinde yoğunlaşması ve ekonomik zorluklar öğrencilerin eğitimini sekteye uğratmaktadır. Her iki ülkede de eğitim sistemlerinin karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, sosyoekonomik eşitsizliktir. Maddi durumu yetersiz olan ailelerin çocukları kaliteli eğitim kaynaklarına ulaşmakta güçlük çekmektedir. Gürcistan’da bu durum özellikle köy okullarında kendini göstermektedir. Okul binalarının fiziki koşulları yetersizdir ve öğretmen sirkülasyonu yüksektir. Azerbaycan’da da benzer bir tablo söz konusudur; özellikle dağlık bölgelerdeki okullar altyapı ve personel açısından ciddi eksiklikler yaşamaktadır. Bu bağlamda devlet destekli sosyal projelerin etkili ve kapsayıcı olması büyük önem taşımaktadır. Gürcistan’da son yıllarda dikkat çeken bir başka gelişme, üniversite sistemindeki dönüşümdür. Bologna sürecine dahil olan Gürcistan, yükseköğretimi Avrupa standartlarına yaklaştırma amacıyla sistematik reformlar gerçekleştirmiştir. Üniversiteye giriş sınavları merkezi bir sistemle düzenlenmekte ve şeffaflık artırılmaya çalışılmaktadır. Ancak bazı çevrelerde bu reformların eğitimde ticarileşmeyi teşvik ettiği ve sosyal adaleti zedelediği yönünde eleştiriler de bulunmaktadır. Azerbaycan’da ise üniversiteye geçiş süreci yüksek rekabet içermektedir. Öğrencilerin başarıları büyük ölçüde sınav sonuçlarına bağlıdır ve bu durum özel dershanelere olan talebi artırmaktadır. Bu, gelir seviyesi düşük olan ailelerin çocuklarının dezavantajlı duruma düşmesine yol açmaktadır. Devlet, son yıllarda burs politikalarıyla bu eşitsizliği azaltmaya çalışsa da, uygulamada hala büyük açıklar mevcuttur. Hem Azerbaycan hem de Gürcistan’da eğitim sistemleri küreselleşme ile de yüzleşmektedir. Artan uluslararası öğrenci değişim programları, yabancı dil eğitiminin önemini artırmakta ve gençleri küresel rekabete hazırlama ihtiyacı doğurmaktadır. Bu nedenle her iki ülkede de İngilizce eğitimi erken yaşta başlamaktadır. Gürcistan’da Avrupa Birliği ile yakın ilişkiler çerçevesinde çok sayıda öğrenci Erasmus+ gibi programlardan faydalanmaktadır. Azerbaycan ise daha çok Türkiye ve Rusya ile eğitim iş birliği içerisinde ilerlemektedir. Bu bağlamda Türkiye’de okuyan Azerbaycanlı öğrenci sayısı oldukça fazladır. Eğitimde teknolojik dönüşüm konusu da hem Gürcistan’ın hem de Azerbaycan’ın ajandasında üst sıralarda yer almaktadır. Gürcistan'da online eğitim platformları, özellikle pandemi sonrası yaygınlaşmış ve uzaktan eğitimin önemi artmıştır. Ancak teknolojik altyapı, özellikle kırsal kesimlerde bu sürecin verimli işlemesine engel olmuştur. Azerbaycan’da da benzer sorunlar yaşanmış, uzaktan eğitime geçiş sürecinde şehir merkezlerinde yaşayan öğrenciler avantajlı konumda olurken, internet erişimi olmayan bölgelerde eğitim büyük oranda aksamıştır. Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından her iki ülkenin de eğitim sistemlerinde olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Hem Azerbaycan hem de Gürcistan’da kız çocuklarının okullaşma oranı artmış, üniversiteye devam eden kadın sayısı geçmiş yıllara göre önemli ölçüde yükselmiştir. Ancak kadınların iş gücüne katılımı konusunda hala yapısal sorunlar vardır. Bu durum, eğitimin iş gücü piyasasıyla entegrasyonunda bazı eksikliklerin olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, Gürcistan ve Azerbaycan’daki eğitim sistemleri, tarihsel miras, politik tercihler ve toplumsal dinamiklerle şekillenmektedir. Her iki ülke de eğitimde kaliteyi artırma, fırsat eşitliğini sağlama ve küresel gelişmelere ayak uydurma çabası içerisindedir. Ancak mevcut yapısal sorunlar ve bölgesel dengesizlikler, bu çabaların etkili olmasını zorlaştırmaktadır. Eğitimdeki dönüşümün yalnızca teknik değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel boyutları da dikkate alınarak yürütülmesi, bu ülkelerin gelecekteki gelişimi açısından belirleyici olacaktır.
Melodram
"Melodram" — ədəbiyyat, teatr və kinoda güclü emosional təsir göstərmək məqsədi daşıyan, dramatik hadisələri və hissləri şişirdilmiş şəkildə təsvir edən janrdır. Bu janrda hadisəl...
Natürmort
"Natürmort" — təsviri incəsənətdə cansız əşyaların, meyvələrin, çiçəklərin, qab-qacağın və digər obyektlərin müəyyən bir tərtibatda təsvir olunduğu janrdır. Bu janr rəssa...
Simptom
"Simptom" sözü, əsasən tibbi kontekstdə istifadə olunur və xəstəlik və ya narahatlıq hallarında xəstənin özünün hiss etdiyi əlamətləri ifadə edir. Məsələn, baş ağrısı, qızdırm...
Hipotetik
"Hipotetik" sözü, əsasən nəzəri fərziyyəyə, yəni real sübutlarla təsdiq olunmamış, amma müəyyən şərtlər altında qəbul edilən və ya fərz olunan vəziyyət və ya nəticəyə işarə edir. B...
Urbanizasiya
"Urbanizasiya" sözü, insanların yaşayış yerlərinin kənddən şəhərə doğru köç edərək şəhərlərin artması və genişlənməsi prosesini ifadə edir. Bu proses zamanı: Nəqliyyat və infr...
Təmənnalı
"Təmənnalı" sözü, "təmənna" (arzu, istək) sözündən törəyir və qarşılıq gözləyən, ümid və ya istək ilə hərəkət edən deməkdir. Yəni, bir iş görərkən və ya davranı...
Təmənnasız
"Təmənnasız" sözü, qarşılıq, ödəniş və ya şəxsi mənfəət gözləmədən, yalnız xeyirxahlıq, səmimilik və ya qayğı göstərmək məqsədi ilə edilən hərəkət və ya davranışı ifadə edir....
Himn
"Himn" sözü, xüsusi mənsubiyyətə malik olan bir cəmiyyətin, dövlətin və ya dini qurumun şərəfini, qürurunu və ideallarını ifadə edən musiqili əsər, mahnı və ya şeiri təsvir ed...
Əsir
"Əsir" sözü Azərbaycan dilində əsasən məcburi vəziyyətdə olan, azadlıqlarından məhrum edilmiş şəxs mənasını verir. Bu termin aşağıdakı kontekstlərdə istifadə oluna bilər: Hərbi kontekst:...
Böhran
"Böhran" sözü, adətən, ciddi və gözlənilməz çətinliklər, problemlər və qeyri-sabitlik şəraitini ifadə edir. Bu termin müxtəlif sahələrdə istifadə oluna bilər: İqtisa...
İmperialist
"İmperialist" sözü, əsasən imperializm anlayışından törəyən bir termindir və digər ölkələrin və ya bölgələrin siyasi, iqtisadi və ya hərbi təsir altına alınması, onlara mü...
Protoquşlar
"Protoquşlar" termini, təkamül prosesində dinozavrlarla müasir quşlar arasında keçid mərhələsini təmsil edən canlıları ifadə edir. Bu canlılar, həm dinozavr xüsusiyyətlərini, həm...
Müzikal
"Müzikal" sözü, teatr və kino sahələrində istifadə olunan, musiqi, rəqs, dialoq və aktyorluğun birləşdiyi səhnə sənəti növünü ifadə edir. Bu janrda hekayə, yalnız sö...
Patoloji
"Patoloji" sözü tibb və psixologiya sahələrində istifadə olunan bir termindir və "xəstəliklə bağlı, anormal, qeyri-normal" mənalarını ifadə edir. Bu termin əsasən aşağıdakı mənalarda işlədi...
Bahəm
"Bahəm" sözü "birlikdə, bərabər, yanaşı" mənalarını ifadə edir. Əsasən ədəbiyyat və rəsmi üslubda istifadə olunur. Məsələn: "Biz bu işi bahəm görəcəyik." (Yəni, biz bu işi birl...
Fəlsəfə
"Fəlsəfə" – insanın varlıq, bilik, düşüncə, əxlaq, həyat və kainat haqqında fundamental suallara cavab axtaran elmdir. Bu söz yunan mənşəlidir və "philosophia" – "müdri...
İnsan təfəkkürü
"İnsan təfəkkürü" – insanın düşünmə, anlayış, analiz etmə və qərar qəbul etmə qabiliyyətini ifadə edən anlayışdır. Bu, insan beyninin informasiya əldə etmə, onu emal etmə, nə...
Klasifikasiya
"Klasifikasiya" – obyektlərin, hadisələrin və ya anlayışların müəyyən xüsusiyyətlərinə, oxşarlıqlarına və fərqlərinə görə qruplaşdırılması və kateqoriyalara ayrılması prosesidir....
Optimizasiya
"Optimizasiya" sözü, hər hansı bir prosesin, sistemin və ya fəaliyyətin ən səmərəli, effektiv və məqsədəuyğun hala gətirilməsi üçün aparılan təkmilləşdirmə və düzəlişlə...
Detalizasiya
"Detalizasiya" sözü, hər hansı bir mövzunun, məsələnin və ya obyektin daha ətraflı və incə detallarına qədər açıq və geniş izah edilməsini ifadə edir. Bu termin müxtəlif sa...
Konstatasiya
"Konstatasiya" sözü latın mənşəli olub, hər hansı bir faktın və ya vəziyyətin rəsmi və obyektiv şəkildə müəyyən edilməsi, təsdiqlənməsi və qeydə alınması mənasını daşıyır. Bu termin əs...
Parad
"Parad" sözü müxtəlif sahələrdə istifadə olunan bir anlayışdır və əsasən aşağıdakı mənaları ifadə edir: Hərbi Parad – Ordunun döyüş qabiliyyətini, gücün&uum...
İzdiham
"İzdiham" sözü, böyük və sıx insan kütləsini ifadə edir. Adətən dar bir məkanda çoxlu insanın toplaşması nəticəsində yaranan sıxlıq və qarışıqlıq halını təsvir edir. İ...
Demonstrasiya
"Demonstrasiya" sözü müxtəlif mənalarda istifadə olunur və əsasən aşağıdakı mənaları ifadə edir: Nümayiş və İzahlı Göstəriş – Hər hansı bir məhsulun, ideyanın və ya p...
Qərəzsiz
"Qərəzsiz" sözü, qərar və ya qiymətləndirmə prosesində şəxsi hisslərə, əvvəlcədən mövcud fikirlərə və ya tərəf tutmalara yol vermədən obyektiv və ədalətli yanaşmanı ifadə edir. Bu anlay...
İnterpretasiya
"İnterpretasiya" sözü, bir əsərin, mətnin, hadisənin və ya sənət işinin mənasını, dərinliyini və əhəmiyyətini açıqlamaq, şərh etmək prosesini ifadə edir. Bu anlayış həm ədəbiyyat, mus...
İmprovizasiya
"İmprovizasiya" sözü, planlaşdırılmamış, ani və spontan yaradıcılıq prosesini ifadə edir. Bu termin, əsasən sənət sahələrində, xüsusilə musiqi və teatrda geniş istifadə olunur. İmproviz...
Moral
"Moral" sözü iki əsas mənada istifadə olunur: Etik Dəyərlər və Prinsiplər:Bu mənada "moral" insan davranışının düzgünlüyünü, ədalətliliyini və dürüstl&u...
Sinizm
"Sinizm" termini, ümumiyyətlə, insanların hərəkətlərinin və niyyətlərinin səmimiliyinə qarşı güvənsizlik və şübhə ilə yanaşma tərzini ifadə edir. Bu baxışa görə, insanlar əsasən &o...
Vokal
Musiqi. Musiqidə insan səsinə aid olan, oxu ilə ifa edilən, oxunmaq üçün yazılmış; müğənni, xanəndə ifası. (Vokal əsərlər solo, ansambl və xorla ifa edilir.)
Aria
"Aria" termini əsasən musiqi dünyasında istifadə olunan bir anlayışdır və xüsusilə opera və digər vokal əsərlərdə önəmlidir. Bu söz, bir ifaçının tək səs ilə, adətən orkestr...
Hipoteza
"Hipoteza" elmi araşdırmalarda və gündəlik düşüncədə istifadə olunan, müəyyən bir fenomenin və ya hadisənin necə baş verdiyini izah etmək üçün irəli sürü...
Konsepsiya
İdeyalar, baxışlar və fikirlər sistemi, eləcə də elmi əsər, kitab, məqalə və s.-nin əsas mahiyyəti. (İqtisadi konsepsiya.)
Nöqteyi-nəzər
Müəyyən bir məsələ haqqında fikir, görüş, mülahizə, baxış; baxım. (Hüquqi nöqteyi-nəzərdən bu sənəd saxtadır.)
Kredo
1. Məslək, yol, əqidə, dünyagörüşünün əsası. (Həyat kredosu.) 2. Katolik kilsələrində inam rəmzi. (Kredoya səcdə.)
Bələdçi fikir
"Bələdçi fikir" ifadəsi, hər hansı bir fəaliyyətin, layihənin və ya hərəkatın əsas istiqamətini və məqsədini müəyyən edən, ona rəhbərlik edən əsas ideya və ya düşüncəni ifadə edi...
Analitiklik
"Analitiklik" sözü, məsələlərin və ya məlumatların dərin təhlilini və araşdırılmasını ifadə edir. Bu xüsusiyyət, kompleks problemləri hissələrə bölərək, hər bir komponentin və onla...
Analitik
Analizə aid olan, analizə xas olan; analiz tətbiq edən. (Analitik təhlil mərkəzi. Analitik üsul.)
İmtiyaz
1. Başqalarından ayrılma, fərqlənmə. 2. Rüsxət, icazə. 3. Müstəsna hal, istisna. 4. Sənaye müəssisəsi və s. təşkil etmək üçün verilən icazə; həmin yolla təşkil olunm...
Metamorfoz
"Metamorfoz" sözü bir şeyin tamamilə fərqli bir formaya və ya vəziyyətə çevrilməsini, dəyişməsini ifadə edir. Bu termin ən çox biologiyada canlı orqanizmlərin inkişaf mərhələlə...
Sarkazm
"Sarkazm" sözünün mənası, bir şəxs, vəziyyət və ya hadisəni tənqid etmək məqsədilə istehza dolu, ironik ifadələrdən istifadə etmə formasıdır. Bu üslubda, ifadə olunan sözlər ə...
Alleqorik
"Alleqorik" sözü, bir əsərin, hekayənin və ya təsvirin üzərindəki səthi mənanın altında gizlənmiş daha dərin, simvolik və dolaylı mənaların ifadə edildiyini göstərir. Bu, ədəbiyyat...
Təmsil
1. Bənzətmə, oxşatma, təşbeh.2. Ədəbiyyatşünaslıq. Adamları və onların əməllərini eyhamlı şəkildə təsvir edən, əksərən mənzum, nəsihətamiz qısa ədəbi əsər.3. Ədəbiyyatşünaslıq. Arxaizm. Tama...
İroniya
Yalandan özünü ağılsız göstərmək.
Yumor
1. Hadisələri, nöqsanları, zəif cəhətləri və s.-ni gülməli, məzəli, əyləncəli şəkildə təsvir etmə bacarığı; mizah. (Onda böyük yumor var. Bu adamda yumor deyilən şey yoxdur.) 2. Ə...
Tragikomik
"Tragikomik" sözü, "tragik" (faciəvi) və "komik" (gülməli) sözlərinin birləşməsindən yaranıb. Bu termin ədəbiyyat, kino və teatrda belə əsərləri təsvir etmək üçün...
Rekonstruksiya
"Rekonstruksiya" sözü, keçmişdə mövcud olan bir hadisənin, obyektin, bina və ya strukturların mövcud sübutlara və məlumatlara əsaslanaraq yenidən bərpası və ya yaradılm...
Mübaliğə
1. Bir şeyi həddindən artıq şişirtmə, böyütmə, artırma. (Mübaliğə etmək.)2. Ədəbiyyatşünaslıq. Təsvir edilən hadisənin, şeyin, vəziyyətin təsirini artırmaq üçün on...
İfrat
1. Bir şeyin son həddi, bir şeyi son həddə çatdırma, mübaliğəyə varma, həddi keçmə. İfrat dərəcə (son hədd).2. Sifət kimi: qəti, barışmaz. (İfrat fikirlər.)3. Sifət kimi: çox...
Qrotesk
1. Heyvan və bitki rəsmlərini birləşdirən qədim ornamentlər. (Qrotesk təsvir.) 2. Təsviri sənət, teatr və ədəbi əsərdə insan və əşyaları eybəcər – komik təsvir edən fantastik ifrat mübaliğ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.